อาการปากแห้งเกิดจากอะไร? รวมสาเหตุ ภาวะเสี่ยง และสิ่งที่ควรรู้

อาการปากแห้ง เป็นภาวะที่หลายคนเคยเจอ ไม่ว่าจะรู้สึกปากเหนียว คอแห้ง หรือรู้สึกไม่ชุ่มชื้นในช่องปาก ซึ่งอาจดูเหมือนเรื่องเล็กน้อย แต่ในบางกรณีอาจเป็นสัญญาณของปัญหาสุขภาพที่ซ่อนอยู่

โดยทั่วไป อาการปากแห้ง หมายถึงภาวะที่มีน้ำลายในช่องปากไม่เพียงพอ ทำให้ปากขาดความชุ่มชื้น ซึ่งมักเกิดจากการทำงานของต่อมน้ำลายที่ลดลงหรือผิดปกติ

---

อาการปากแห้งคืออะไร?

อาการปากแห้ง (Dry Mouth หรือ Xerostomia) คือภาวะที่ต่อมน้ำลายผลิตน้ำลายน้อยกว่าปกติ ส่งผลให้ช่องปากแห้ง ไม่ชุ่มชื้น อาจมีอาการร่วม เช่น พูดลำบาก กลืนลำบาก มีกลิ่นปาก หรือเสี่ยงฟันผุและโรคเหงือกได้ง่ายขึ้น

---

อาการปากแห้งเกิดจากสาเหตุใดบ้าง?

1. ภาวะขาดน้ำ

เป็นสาเหตุที่พบบ่อยที่สุด เกิดจากการดื่มน้ำไม่เพียงพอ การเสียเหงื่อมาก อาเจียน ท้องเสีย เป็นไข้ หรือภาวะไฟไหม้ ส่งผลให้ร่างกายขาดน้ำและผลิตน้ำลายน้อยลง

2. ผลข้างเคียงจากการใช้ยาบางชนิด

ยาหลายชนิดมีผลทำให้ปากแห้ง เช่น ยาแก้แพ้ ยาลดน้ำมูก ยาคลายเครียด ยาแก้ปวดบางชนิด ยาขับปัสสาวะ รวมถึงยาลดความดันโลหิตและยาเบาหวาน

3. โรคประจำตัวบางชนิด

โรคที่ส่งผลต่อการทำงานของต่อมน้ำลาย เช่น โรคเบาหวาน โรคพาร์กินสัน โรค HIV/AIDS และโรคภูมิคุ้มกันผิดปกติเรื้อรัง เช่น Sjögren’s Syndrome สามารถทำให้เกิดอาการปากแห้งได้

4. ความเสียหายของเส้นประสาท

การผ่าตัดหรือการบาดเจ็บบริเวณศีรษะและลำคอ อาจทำให้เส้นประสาทที่ควบคุมต่อมน้ำลายเสียหาย ส่งผลให้การผลิตน้ำลายลดลง

5. การฉายรังสีบริเวณศีรษะและลำคอ

ผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับการฉายรังสีบริเวณศีรษะและลำคอ ต่อมน้ำลายอาจถูกทำลายบางส่วนหรือทั้งหมด ทำให้เกิดอาการปากแห้ง ซึ่งอาจเป็นชั่วคราวหรือถาวร

6. การได้รับเคมีบำบัด

ยาเคมีบำบัดสามารถทำให้น้ำลายมีความเหนียว และทำให้เยื่อบุช่องปากอักเสบ (mucositis) ส่งผลให้รู้สึกปากแห้งและไม่สบายช่องปาก

7. การเปลี่ยนแปลงของฮอร์โมนในวัยหมดประจำเดือน

ในผู้หญิง ช่วงวัยหมดประจำเดือน ระดับฮอร์โมนที่เปลี่ยนแปลง อาจส่งผลต่อการทำงานของต่อมน้ำลาย ทำให้มีอาการปากแห้งได้บ่อยขึ้น

8. พฤติกรรมและสารเสพติด

การสูบบุหรี่ ดื่มแอลกอฮอล์ หรือใช้สารเสพติด สามารถทำให้อาการปากแห้งรุนแรงขึ้น และเพิ่มความเสี่ยงต่อฟันผุ โรคเหงือก และปัญหาปริทันต์

---

อาการปากแห้งอันตรายไหม?

หากเกิดขึ้นชั่วคราวจากภาวะขาดน้ำ อาจไม่อันตราย แต่ถ้าเป็นเรื้อรัง อาจเพิ่มความเสี่ยงต่อฟันผุ เหงือกอักเสบ กลิ่นปาก และการติดเชื้อในช่องปาก ควรเข้ารับการตรวจหาสาเหตุจากทันตแพทย์

---

คำถามที่พบบ่อยเกี่ยวกับอาการปากแห้ง (FAQ)

ปากแห้งเกิดจากอะไรบ่อยที่สุด?

ส่วนใหญ่มักเกิดจากการดื่มน้ำไม่เพียงพอ และผลข้างเคียงจากการใช้ยาบางชนิด

อาการปากแห้งเป็นสัญญาณของโรคอะไรได้บ้าง?

อาจเกี่ยวข้องกับโรคเบาหวาน โรคภูมิคุ้มกันผิดปกติ หรือโรคทางระบบประสาทบางชนิด

ควรพบแพทย์หรือทันตแพทย์เมื่อใด?

หากมีอาการปากแห้งต่อเนื่องเป็นเวลานาน หรือมีอาการร่วม เช่น ฟันผุง่าย เหงือกอักเสบ ควรเข้ารับการตรวจเพื่อหาสาเหตุที่แท้จริง